Bij duurzaamheid zijn het productieproces, de grondstoffen en het verbruik de eerste zaken waar we naar kijken en waar we op letten. Maar er komt bij duurzame producten nog wel wat meer kijken. De discussie over de opwekking van windenergie, met daartegen afgezet de productie van de windturbine. Het rijden in een elektrische auto versus de productie van de batterij van de auto. Steeds vaker verschijnen er kritische geluiden en onderzoeken die de duurzaamheid van vernieuwing in twijfel trekken. Terecht. Want je moet niet alleen kijken naar één variabele, maar naar het geheel. True pricing dus.
Transportkilometers
Een vrij voor de hand liggende variabele is het aantal transport kilometers dat een product aflegt tot aan het gebruik. Producten die in bijvoorbeeld Azië worden gemaakt en naar Europa worden verscheept, leggen vele duizenden zeemijlen af om hier terecht te komen. De uitstoot van zwaveloxide (SOx) en stikstofoxide (NOx) door containerschepen is zeer vervuilend voor het milieu. Ook komen de grondstoffen lang niet altijd uit het producerende land. Wist je bijvoorbeeld dat China een van de grootste houtimporteurs ter wereld is om aan de vraag te kunnen voldoen? Door lokaal te produceren nemen het aantal transportkilometers en de bijbehorende uitstoot aanzienlijk af.
Grondstoffen
En hoe zit dat eigenlijk met grondstoffen. Is een grondstof die op papier hetzelfde is, ook daadwerkelijk hetzelfde? Papier is papier, of dat nu uit Europese bossen komt of uit de Amazone. Bomenkap blijft bomenkap en papier is papier. Fout. Bomenkap enkel met het doel en producten van te produceren, zonder er bomen voor terug te planten is van wezenlijk verschil. Niet voor niets eisen we steeds meer dat papierproducten het FSC-keurmerk dragen en zijn we wereldwijd geschokt door de enorme, vaak oneigenlijke, bomenkap in de Amazone. En neem ook het soort bomenkap. Je kunt zomaar bomen omkappen, maar je kunt ook resthout gebruiken. Deze bomen worden sowieso al gekapt voor andere doeleinden en door het resthout ook te gebruiken, wordt er optimaal gebruik gemaakt van een gekapte boom en wordt bomenkap tot een minimum gereduceerd.
Milieuvervuiling
Bij de productie van goederen kun je kijken naar de grondstoffen van een product. Als de ene grondstof circulair is en de andere niet, lijkt een vergelijking makkelijk. Maar het productieproces behelst meer dan alleen de grondstof. Kijk bijvoorbeeld ook naar de chemicaliën die worden gebruikt tijdens het productieproces. Welke chemicaliën worden er gebruikt? Hoe schadelijk zijn die voor het milieu? Wat gebeurt er na gebruik met die chemicaliën? Is er sprake van een closed-loop systeem waarbij de chemicaliën worden opgevangen en hergebruikt, of worden de veelal giftige restanten in rivieren gedumpt, waar het de waterkwaliteit aantast en de natuur indirect enorm wordt vervuild? Hoeveel chemicaliën worden er gebruikt? Is er sprake van gelimiteerde emissierechten die ervoor zorgen dat chemicaliëngebruik binnen de perken blijft? Zulk soort vragen moeten ook worden meegewogen, omdat de impact misschien niet direct zichtbaar is, maar wel levensgrote gevolgen kan hebben.
Staatsfinanciering
Iets wat vaak over het hoofd wordt gezien, maar zeker ook zou moeten worden meegewogen in de keuze voor producten, is de aan- of afwezigheid van staatsfinanciering. China is een bekend voorbeeld van een land dat de productie op eigen bodem flink subsidies geeft, waardoor prijzen lager komen te liggen. Dit is een vorm van oneerlijke concurrentie, omdat Europese producenten doorgaans geen of nauwelijks subsidie krijgen. Hierdoor liggen de productiekosten hoger en kunnen die lage Aziatische prijzen dus nooit gematcht worden. Zonde, want lokale productie zorgt ook voor werkgelegenheid en is daarmee goed voor de lokale economie. Lees meer over lokaal produceren en lokaal kopen in deze blog.
Arbeidsomstandigheden
Lokaal produceren betekent in dit geval binnen Europa. De grondstoffen komen van Europese bodem, voldoen aan Europese keurmerken en hebben Europese arbeidsomstandigheden. In de loop der jaren hebben vele producenten hun productie verplaatst naar lage-lonen-landen. De lonen in deze landen liggen inderdaad stukken lager, maar veelal zijn ook de arbeidsomstandigheden stukken slechter dan in Europa. Werknemers die worden uitgebuit, verkapte slavernij en kinderarbeid; dit zijn slechts enkele voorbeelden van de arbeidsomstandigheden waar weinig zicht op is wanneer de productie is verplaatst naar lage-lonen landen. Door lokaal te produceren, kunnen we toezien op een duurzamer productieproces voor de werknemers.
True Pricing
Kortom, door enkel te kijken naar het soort grondstoffen of de recycle-mogelijkheden van een product, bekijk je maar een klein deel van de keten. Duurzaam is vaak duurder en waarschijnlijk is dat ook wel terecht. Als je echt een eerlijke prijsvergelijking wil maken tussen duurzame en niet-duurzame producten, is het noodzakelijk om de hele keten in kaart te brengen. Lokaal produceren reduceert niet alleen transportkilometers. Het zorgt voor extra werkgelegenheid in goede arbeidsomstandigheden. Het Binnenlands Inkomen zal toenemen, wat de binnenlandse vraag verder stimuleert en weer voor extra werkgelegenheid zorgt. Prijszetting zit hem in vele dingen en al die variabelen zouden moeten worden meegewogen in de keuze voor een product, niet alleen de verkoopprijs.